Πόσες φορές έχεις ακούσει από γιατρό, φίλο ή συγγενή τη φράση: «Σταμάτα το τρέξιμο, θα φθείρεις τα γόνατα και τα ισχία σου»; Πόσοι δρομείς έχουν βρεθεί μπροστά στο ίδιο δίλημμα – να συνεχίσουν να τρέχουν ή να εγκαταλείψουν τον αγαπημένο τους τρόπο ζωής από φόβο για μόνιμη βλάβη στις αρθρώσεις τους;

Μια νέα, τεράστια έρευνα σε μαραθωνοδρόμους έρχεται να ανατρέψει αυτόν τον επίμονο μύθο. Τα αποτελέσματά της δείχνουν ότι η συσσωρευμένη δρομική δραστηριότητα – τα χρόνια, τα χιλιόμετρα, οι ολοκληρωμένοι μαραθώνιοι – δεν συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας. Αντίθετα, οι κλασικοί παράγοντες κινδύνου που επηρεάζουν τον γενικό πληθυσμό, όπως η ηλικία, το σωματικό βάρος, οι παλαιότεροι τραυματισμοί και η κληρονομικότητα, παραμένουν οι βασικοί “ένοχοι”.

 

Η μεγαλύτερη έρευνα σε μαραθωνοδρόμους

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 3.804 δρομείς που συμμετείχαν στους Μαραθωνίους του Σικάγο το 2019 και το 2021. Συνολικά στάλθηκαν ερωτηματολόγια σε 37.917 δρομείς, με ποσοστό ανταπόκρισης περίπου 10%. Οι ερωτήσεις κάλυψαν πλήθος παραμέτρων: από δημογραφικά στοιχεία όπως ηλικία, φύλο, βάρος και ύψος, μέχρι αναλυτικό ιστορικό τραυματισμών ή χειρουργικών επεμβάσεων σε γόνατο και ισχίο, καθώς και οικογενειακό ιστορικό αρθρίτιδας. Παράλληλα, καταγράφηκαν στοιχεία για τη δρομική τους δραστηριότητα, όπως πόσα χρόνια τρέχουν, πόσα χιλιόμετρα διανύουν κάθε εβδομάδα, ποιος είναι ο μέσος ρυθμός τους, αλλά και πόσους μαραθωνίους έχουν ολοκληρώσει συνολικά. Τέλος, ζητήθηκε να δηλώσουν αν έχουν λάβει ιατρική διάγνωση αρθρίτιδας και αν έχουν βιώσει πόνο σε γόνατα ή ισχία που να τους εμπόδισε να τρέξουν.

Οι δρομείς που συμμετείχαν στην έρευνα είχαν μέση ηλικία 43,9 έτη, έτρεχαν κατά μέσο όρο για 15 χρόνια, κάλυπταν περίπου 45 χλμ. την εβδομάδα και είχαν τρέξει κατά μέσο όρο 9,5 μαραθωνίους. Πρόκειται δηλαδή ,για ερασιτέχνες δρομείς, που εκπροσωπούν την πλειοψηφία όσων συμμετέχουν σε μεγάλους αγώνες και όχι επαγγελματίες αθλητές.

Τα βασικά ευρήματα

Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά και ανατρέπουν όσα πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Μόνο το 7,3% των συμμετεχόντων είχε διάγνωση οστεοαρθρίτιδας σε ισχίο ή γόνατο, ένα ποσοστό που είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό των ΗΠΑ, όπου η αρθρίτιδα είναι πολύ πιο συχνή, ιδιαίτερα μετά τα 50. Από το 7,3%, το 5,1% είχε αρθρίτιδα στο γόνατο, το 1,5% στο ισχίο, ενώ μόλις το 0,7% είχε και στα δύο.

Το σημαντικότερο εύρημα όμως ήταν ότι δεν βρέθηκε καμία συσχέτιση ανάμεσα στο συνολικό δρομικό ιστορικό και στην εμφάνιση αρθρίτιδας. Ούτε τα χρόνια που τρέχει κάποιος, ούτε τα εβδομαδιαία χιλιόμετρα, ούτε ο συνολικός αριθμός μαραθωνίων που έχει ολοκληρώσει, ούτε ο μέσος ρυθμός τρεξίματος αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο. Με άλλα λόγια, το σώμα φαίνεται να προσαρμόζεται στο τρέξιμο, ακόμη και σε υψηλά επίπεδα φόρτισης, χωρίς αυτό να οδηγεί αναγκαστικά σε φθορά των αρθρώσεων.

Αντίθετα, οι παράγοντες που όντως συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο αρθρίτιδας είναι οι κλασικοί και γνωστοί από τον γενικό πληθυσμό: η ηλικία, το αυξημένο σωματικό βάρος (BMI), το οικογενειακό ιστορικό αρθρίτιδας, καθώς και το προσωπικό ιστορικό σοβαρού τραυματισμού ή χειρουργικής επέμβασης σε γόνατο ή ισχίο. Οι δρομείς με τέτοιους παράγοντες είχαν πολλαπλάσιο κίνδυνο σε σχέση με εκείνους που δεν είχαν.

Ο μύθος του «σταμάτα το τρέξιμο»

Παρά τα παραπάνω στοιχεία, η έρευνα αποκάλυψε μια ανησυχητική τάση. Σχεδόν ένας στους τέσσερις δρομείς (24,2%) είχε λάβει από γιατρό τη σύσταση να μειώσει ή να σταματήσει το τρέξιμο για να προστατεύσει τις αρθρώσεις του. Μεταξύ όσων είχαν ήδη διάγνωση αρθρίτιδας, το ποσοστό αυτό εκτοξεύεται στο 50,2%.

Παρόλα αυτά, οι ίδιοι οι δρομείς δεν φαίνεται να συμμερίζονται αυτή την άποψη. Το 94% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι σκοπεύει να συνεχίσει να τρέχει και να συμμετέχει σε μαραθώνιους, ενώ ακόμα και όσοι είχαν διάγνωση αρθρίτιδας σε ποσοστό άνω του 90% δήλωσαν ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν το τρέξιμο. Αυτό δείχνει την πίστη τους ότι η κίνηση, όταν γίνεται σωστά και με προσοχή, αποτελεί μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος.

Πρακτικά μηνύματα για κάθε δρομέα

Το κεντρικό συμπέρασμα της μελέτης είναι σαφές: το ίδιο το τρέξιμο, ακόμη και σε υψηλά επίπεδα όπως η προετοιμασία και η συμμετοχή σε μαραθωνίους, δεν προκαλεί αυτόματα φθορά στις αρθρώσεις. Αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι η διαχείριση των παραγόντων που μπορούμε να ελέγξουμε.

Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους μειώνει τις επιβαρύνσεις στα γόνατα και τα ισχία. Η έγκαιρη και σωστή αποκατάσταση τραυματισμών είναι κρίσιμη, καθώς το ιστορικό σοβαρών τραυματισμών αναδείχθηκε ως ο πιο ισχυρός προγνωστικός παράγοντας για μελλοντική αρθρίτιδα. Η ενδυνάμωση των μυών που στηρίζουν τις αρθρώσεις, η βελτίωση της δρομικής τεχνικής και η ποικιλία στην προπόνηση (cross-training) αποτελούν σημαντικά εργαλεία πρόληψης.

Εξίσου σημαντικό είναι να μην πανικοβάλλεται κανείς όταν ακούει τη γενική οδηγία «σταμάτα το τρέξιμο». Αν σου δοθεί μια τέτοια συμβουλή, αξίζει να ζητήσεις δεύτερη γνώμη, ιδανικά από γιατρό που έχει εμπειρία με δρομείς και γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες του αθλήματος.

Τα όρια της μελέτης

Αν και πρόκειται για τη μεγαλύτερη έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ σε μαραθωνοδρόμους, έχει κάποιους περιορισμούς. Η διάγνωση της αρθρίτιδας βασίστηκε σε αυτοαναφορές των συμμετεχόντων και όχι σε απεικονιστικές εξετάσεις, ενώ οι δρομείς που συμμετείχαν είναι πιθανό να εκπροσωπούν το πιο υγιές κομμάτι του πληθυσμού, καθώς όσοι έχουν σοβαρά προβλήματα αρθρώσεων ενδεχομένως να μην εγγράφονται καν σε μαραθώνιο. Επιπλέον, η μελέτη δεν μπορεί να αποδείξει αιτιώδη σχέση, δηλαδή ότι το τρέξιμο προστατεύει σίγουρα τις αρθρώσεις.

 

Το τελικό μήνυμα

Η έρευνα αυτή, η μεγαλύτερη που έχει γίνει ποτέ στο είδος της, αποδεικνύει ότι ο φόβος της αρθρίτιδας λόγω τρεξίματος είναι σε μεγάλο βαθμό αβάσιμος. Οι δρομείς όχι μόνο δεν φαίνεται να έχουν υψηλότερα ποσοστά αρθρίτιδας από τον γενικό πληθυσμό, αλλά μάλιστα βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση. Οι πραγματικοί κίνδυνοι προέρχονται από παράγοντες όπως η ηλικία, το βάρος, οι τραυματισμοί και η κληρονομικότητα, και όχι από το ίδιο το τρέξιμο.

Για σένα που αγαπάς το τρέξιμο, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: συνέχισε να τρέχεις, αλλά με σύνεση. Φρόντισε την πρόληψη, δώσε έμφαση στην ενδυνάμωση και την αποκατάσταση, άκου το σώμα σου και αναζήτησε επιστημονική καθοδήγηση. Οι αρθρώσεις σου δεν είναι προορισμένες να φθαρούν απλώς επειδή τρέχεις.Αντίθετα, το τρέξιμο μπορεί να γίνει σύμμαχος της υγείας σου, σωματικής και ψυχικής, για πολλά χρόνια ακόμη.